کوچ ایل بختیاری
اگر چه در دهههای آغازین قرن حاضر گروههای بسیاری از ایل بختیاری نیز همانند سایر ایلها و عشایر ایران یکجانشین شدند، اما هنوز هم بخشی از ایلهای بختیاری، کوچرو هستند.
کوچروهای بختیاری زمستان را در دشتهای شرق خوزستان و تابستان را در بخشهای غربی چهارمحال و بختیاری به سر میبرند. به مسیرهای کوچ در اصطلاح ایل راه میگویند.
هنر تیراندازی
مهرزاد قنبری سرداراکبری طی مقالهای دراین یاره میگوید:
مردان دلاور و سخت کوش ایل بختیاری از دیر باز در نزد ساکنان فلات ایران به سوار کاری و تیراندازی شهره بودند. چنانکه رسته برجسته تیر اندازان ارتش ایران در دورههای صفوی، افشاریه، زندیه و قاجار از نخبگان تیراندازان ایل بختیاری تشکیل میشد.
امروزه نیز هر خانوار از عشایر بختیاری حداقل یک قبضه اسلحه (مجاز) در اختیار دارد تا علاوه بر شکار و حفظ کیان ایل، بتواند در مواقع لزوم به استفاده از مهارت خود به دفاع از مرزهای میهن مبادرت نماید.
بزرگان ایل اول فنی را که به فرزندان خود میآموزند همانا تیر اندازی و سوارکاری است. تیر اندازان بختیاری گاه چنان در این فن مهارت پیدا میکنند که میتوانند سواره و به تاخت روی دو پا بایستند و شیء متحرک را هدف قرار دهند.
از جمله دلاورمردیهای تیر اندازان و سوار کاران بختیاری میتوان نقش انکارناپذیر ایشان در قیام مشروطه، فتح تهران و همچنین در طول هشت سال جنگ ایران و عراق اشاره کرد.
شیرهای سنگی
شیرهای سنگی از نمادهای فرهنگ مردم بختیاری است، که در گویش لری، برد شیر گفته میشود. بختیاریها معمولاً بر سر مزار جوانان، پهلوانان و بزرگان خود شیر سنگی قرار میدادهاند.
شیر سنگی، تندیسهایی از جنس سنگاند که در گذشته توسط سنگتراشهای ایل بختیاری در ایران، در استان چهارمحال و بختیاری و شمال استان خوزستان به شکل شیر تراشیده میشدند و به نشانهٔ شجاعت، دلاوری و ویژگیهایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاه بزرگان قوم خود قرار میدادند.[۱۵]
موسیقی
موسیقی مردم بختیاری را میتوان شاخهای از موسیقی لری دانست.
این موسیقی به وسیله سازهایی مانند سرنا و کُرنا و کوس و سازهای بادی کوچکتر از سرنا و کرنا نواخته میشود.
توشمال که سرپرستی موسیقی را در ایل بر عهده دارند، اکنون هم در مجالس عروسی و مراسم سوگواری، وظیفه اجرای موسیقیهای محلی مردم بختیاری را بر عهده دارد.
گویش بختیاری
گویش بختیاری یا گویش لری بختیاری، گویش مردم بختیاری است. گویش بختیاری از جمله گویشهای جنوب غربی ایران و یکی از شاخههای گویش لری به شمار میرود.
این گویش تفاوتهای اندکی با سایر شاخههای گویش لری از جمله لری خرمآبادی و لری بویراحمدی دارد.
گویش بختیاری به طور کلی به چهار دسته تقسیم میشود:
- گویش بخش خاوری که تحت تأثیر لری کهگیلویهاست.
- گویش منطقه جنوبی که تحت تأثیر گویش طایفهٔ بهمئی بودهاست.
- گویش منطقه چهارلنگ
- گویش بخش میانی